Khớp - Điều trị bệnh thoái hóa khớp bằng cách tiêm huyết tương giàu tiểu cầu tự thân - PRP
Tổng quan về bệnh thoái hóa khớp
Thoái hóa khớp là bệnh khớp mạn tính rất hay gặp và là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng đau và giảm, mất khả năng vận động ở người cao tuổi tại hầu hết các nước ở trên thế giới. Trong số những vị trí thoái hóa khớp thì thoái hóa khớp gối chiếm tỷ lệ khá cao. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, thì trên thế giới vào năm 2000, tỷ lệ mắc thoái hóa khớp gối là khoảng 1.770 trên 100.000 nam giới và 2.693 trên 100.000 nữ giới. Tại một số nước châu Á, thì tỷ lệ thoái hóa khớp gối gây nên các triệu chứng trên dân số nói chung chiếm tỷ lệ 0,9% ở nam giới và 1,1% ở nữ giới. Ở Việt Nam thì chưa có thống kê chính xác nào nhưng thoái hóa khớp gối đã chiếm tỷ lệ cao trong các bệnh lý cơ xương khớp.
Những biện pháp chữa trị thoái hóa khớp kinh điển
Những biện pháp chữa trị bao gồm giáo dục bệnh nhân về cách phòng ngừa bệnh, chống các tư thế xấu, giảm các yếu tố nguy cơ gây nặng bệnh phối hợp chữa trị nội khoa và ngoại khoa.
Chữa trị nội khoa bao gồm các biện pháp không dùng thuốc như vật lý trị liệu: chiếu tia hồng ngoại, chườm nóng, tắm suối khoáng, đắp bùn… những biện pháp đó thì thường đơn giản, dễ làm, ít gây biến chứng tuy nhiên hiệu quả của nó chưa được cao.
Những biện pháp sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid thì có hiệu quả nhanh chóng nhưng do tác động toàn thân thường gây ra nhiều biến chứng như viêm loét dạ dày hành tá tràng, xuất huyết tiêu hóa, tăng huyết áp, tổn thương gan, thận… trong đó có biến chứng nặng thì có thể gây tử vong.
Tiêm corticoid tại khớp gối có công dụng cải thiện triệu chứng nhanh chóng nhưng dùng kéo dài có thể gây tổn thương thoái hóa sụn khớp hay gây ra biến chứng tại chỗ như là phản ứng viêm khớp do tinh thể thuốc.
Tiêm chất nhờn acid hyalorunic (HA) vào khớp có công dụng tái tạo chức năng bảo vệ, bôi trơn và chống xóc cho khớp nhưng theo nhiều nghiên cứu đã cho thấy hiệu quả không ổn định lâu dài, không có chức năng bảo vệ, tái tạo sụn khớp.
Nhìn chung, các phương pháp nội khoa hiện nay để chữa trị thoái hóa khớp gối chủ yếu nhằm hai mục đích: giảm đau và cải thiện chức năng vận động khớp, tức là vẫn chỉ chữa trị triệu chứng bệnh chứ chưa đạt tới đích cải thiện được chất lượng sụn khớp hoặc làm ngừng quá trình thoái hóa.
Chữa trị ngoại khoa bao gồm đục xương chỉnh trục, nội soi khớp can thiệp, thay khớp gối nhân tạo một phần hoặc toàn phần chỉ được chỉ định trong các trường hợp có biến đổi giải phẫu khớp hay ở giai đoạn muộn của bệnh và thường hay gây tốn kém nhiều cho bệnh nhân.
Việc điều trị bệnh hiện nay là gánh nặng vì nó rất tốn kém cho cá nhân người bệnh nói riêng và toàn xã hội nói chung với chi phí điều trị rất cao mà hiệu quả thì chưa đạt được như mong muốn trong khi có khá nhiều tai biến nặng nề.
Huyết tương giàu tiểu cầu là gì?
Huyết tương giàu tiểu cầu tự thân là huyết tương có nồng độ tiểu cầu cao gấp nhiều lần so với huyết tương trong máu bình thường được tách chiết từ máu của chính người bệnh. Sở dĩ cần một nồng độ lớn tiểu cầu trong liệu pháp PRP vì khi tiểu cầu được hoạt hóa thì sẽ dẫn đến quá trình ly giải những hạt α chứa bên trong của tiểu cầu, từ đó giải phóng ra nhiều loại protein là những cytokine chống viêm và hàng chục những yếu tố tăng trưởng (growth factor) có vai trò quan trọng đối với quá trình làm lành vết thương. Các protein trên sẽ gắn vào những thụ thể (receptor) của những tế bào đích tương ứng như là: tế bào có nguồn gốc trung mô, nguyên bào xương, nguyên bào sợi, tế bào biểu mô, tế bào nội mô… Sự liên kết này sẽ hoạt hóa một loại protein dẫn truyền tín hiệu nội bào để truyền thông tin tới gen đặc hiệu tương ứng, kết quả là nó sẽ tạo nên sự tăng sinh tế bào, hình thành nên các chất căn bản, những sản phẩm dạng xương, sụn, tổng hợp collagen… tham gia vào quá trình sửa chữa, tái tạo tổ chức tổn thương sụn, xương, phần mềm… Trong chuyên ngành cơ xương khớp, liệu pháp PRP tự thân được dùng để chữa trị bệnh thoái hóa khớp gối, chấn thương thể thao, viêm gân và những điểm bám tận, kích thích sự lành vết thương phần mềm cũng như làm nhanh liền xương sau phẫu thuật.
PRP - Giải pháp mới trong việc chữa trị thoái hóa khớp
Thực hiện đơn giản, tiết kiệm chi phí
Công nghệ PRP đã được áp dụng từ hơn 20 năm trước trong lĩnh vực nha khoa, giúp nhanh chóng lành vết thương ở bệnh nhân ung thư trong giai đoạn tái tạo hàm. Hiện nay, liệu pháp này đã được mở rộng ứng dụng trên nhiều lĩnh vực, từ phẫu thuật tim mạch đến chỉnh hình, thẩm mỹ… Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp nhận và khuyên sử dụng liệu pháp PRP trong y học và thẩm mỹ.
Liệu pháp PRP được tiến hành bằng cách lấy khoảng 20-50ml máu từ chính người bệnh, sau đó tiến hành ly tâm máu ba lần trong khoảng 15 phút để có thể loại bỏ hồng cầu, bạch cầu, thu về lượng huyết tương có nồng độ tiểu cầu gấp bốn-tám lần so với huyết tương bình thường.
Trước khi lấy máu thì bệnh nhân không cần phải nhịn đói; ăn uống, sinh hoạt bình thường và không cần kiêng cữ gì sau khi được tiêm PRP. Người bệnh cũng không cần lưu lại bệnh viện (trừ những trường hợp có các bệnh lý khác cần chữa trị). Mỗi người bệnh sẽ có một bộ kit để ly tâm máu riêng biệt nên sẽ bảo đảm được tính an toàn, không có sự lây nhiễm. Chi phí cho mỗi lần tiêm PRP chỉ khoảng hai triệu đồng.
Có rất nhiều yếu tố tăng trưởng liên quan đến tiểu cầu như là: thúc đẩy tăng trưởng của mạch máu, phân chia tế bào, hình thành da; thúc đẩy phân bào gián phân, chuyển hóa xương, thúc đẩy hình thành mạch máu; thúc đẩy tăng trưởng tế bào và sự biệt hóa, hình thành mạch máu, hình thành collagen; thúc đẩy tăng trưởng của các tế bào chuyên ngành và sự hình thành mạch máu…
Cơ chế hoạt động của PRP là sau khi được kích hoạt (tiêm vào vị trí tổn thương), sẽ phóng thích những yếu tố tăng trưởng, kích thích quá trình làm lành vết thương, tăng trưởng mô, sợi.
Liệu trình chữa trị bằng liệu pháp PRP gồm ba lần tiêm. Mỗi lần tiêm cách nhau hai tuần. ThS.BS Nguyễn Mạnh Thắng - Phụ trách phòng khám cơ - xương - khớp, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ đã lưu ý, đa phần những trường hợp, sau một, hai lần tiêm thấy không có sự chuyển biến nhiều mà cần thêm một khoảng thời gian sau khi tiêm đủ liều, tổn thương mới có sự thuyên giảm và chức năng của vị trí bị tổn thương mới có sự phục hồi dần.
Thời gian phục hồi có thể là hai tuần hay kéo dài đến vài tháng sau một liệu trình điều trị, tùy mức độ tổn thương và tùy từng trường hợp cụ thể. Ngay sau khi tiêm thì vùng bị tổn thương sẽ có phản ứng sưng, căng, đau hơn.
Tuy nhiên, biểu hiện này sẽ thuyên giảm và hết sau vài ngày. Nếu cảm thấy khó chịu, thì bệnh nhân có thể chườm nước đá. Những bệnh nhân bị rối loạn đông máu thì không thể chữa trị bằng liệu pháp PRP. Nếu bị nhiễm trùng da tại chỗ, thì cần được chữa trị dứt mới có thể tiêm PRP. Những trường hợp mắc bệnh mạn tính, tuổi cao… thì sẽ có hiệu quả điều trị kém hơn.
