Tiểu não - Teo tiểu não là gì?
1. Teo tiểu não là gì?
Teo tiểu não, còn được gọi tên là teo spinocerebellar, viết tắt là SCA, là một tính trạng trội bệnh thần kinh gia đình, khi cha hay mẹ mắc bệnh này thì một trong số con cái của họ sẽ có cơ hội mắc 50% mắc bệnh teo tiểu não. Với hành động đi bộ không vững, như chim cánh cụt của bệnh nhân thường được gọi là Pingu.
2. Triệu chứng của bệnh teo tiểu não
Triệu chứng teo tiểu não vào đầu, giữa và giai đoạn cuối có dấu hiện như sau:
Biểu hiện ban đầu
Đi bộ như thể là 1 người say rượu (chóng mặt).
Phản ứng kém linh hoạt, nhanh nhẹn, thấy khó khăn bất tiện khi nâng các vật nặng.
Khi đứng yên tại chỗ, cơ thể lắc lư qua lại như người say xỉn
Chuyển động của mắt suy giảm, không nhanh như trước.
Biểu hiện tạm thời
Chân tay, các cơ nặng hơn, mất điều hòa biểu hiện rõ ràng.
Không thể kiểm soát tư thế và tốc độ đường đi bản thân, đi bộ như chim cánh cụt; bước chân ọp ẹp hơi mở hay kéo, không thể duy trì sự cân bằng, không thể đi bộ đường dài, lên xuống cầu thang rất bất tiện. Người bệnh sẽ bị mất ý thức và đi lại không như ý mong muốn.
Người bệnh sẽ nói ngập ngừng, nhát gừng, không hoàn chỉnh thành câu khi nói, đứt đoạn, phát âm sai, không rõ, khó nghe được.
Hiện tượng trễ
Không thể kiểm soát sân, và thậm chí không thể tự điều chỉnh hành vi nói, viết không đọc được. Bệnh nặng có thể bệnh nhân sẽ mất khả năng vận động ngôn ngữ.
Không thể đứng, ngay cả không thể ngồi dậy, dựa vào xe lăn, cuộc sống không thể tự chăm sóc bản thân.
Nếu não hay dây thần kinh ngoại vi bị ảnh hưởng, người bệnh sẽ bị ảnh hưởng lớn đến trí tuệ.
3. Nguyên nhân mắc bệnh teo tiểu não
Nguyên nhân mắc bệnh teo tiểu não chủ yếu do hai nguyên do sau:
Yếu tố di truyền:
Hầu như các yếu tố di truyền teo tiểu não khởi phát trước 20 tuổi, chủ yếu là tính trạng lặn, nhưng sau tuổi 20, chủ yếu là nhiễm sắc thể thường bắt đầu thừa kế chiếm ưu thế. Sau khi một nghiên cứu dài của nhiều học giả, các gen khiếm khuyết mất điều hòa Friedreich nằm trên 9q13 ~ Q21, các gen OPCA nằm giữa 6p24 ~ p23 cũng cho ta thấy sự lây nhiễm virus, suy giảm miễn dịch, thiếu enzym và rối loạn chức năng sửa chữa DNA, và nhiều yếu tố khác nữa, nhưng nguyên do chính xác vẫn chưa rõ ràng.
Rối loạn thần kinh do rượu:
Nghiện rượu là nguyên do gây ra rất nhiều biến chứng về tiêu hoá, gan, mật, lẫn cả về thần kinh. Rượu có thể sẽ gây tổn thương đồng thời cả hệ thần kinh trung ương và ngoại biên. Say có thể dẫn tới hôn mê do rượu, có thể dẫn tới những biến chứng nặng như truỵ mạch, tụt huyết áp, suy hô hấp, co giật, tiêu cơ vân có thể dẫn đến nguy cơ tăng kali máu và suy thận cấp, hạ đường máu, toan máu, viêm gan cấp hay viêm tuỵ cấp và biến chứng nặng nhất là teo tiểu não. Các chất kích thích làm gia tăng tốc độ suy giảm thần kinh, gây ra thiếu hụt vitamin B1 trầm trọng khi nghiện nặng. Rượu làm tăng thêm rối loạn sự điều phối thần kinh – cơ trong vận động, làm nặng thêm mức độ run khi mắc bệnh này.
Ngoài ra còn một số nguyên do như: chấn thương não… cũng tác động lớn đến tiểu não.
4. Chế độ phòng ngừa bệnh teo tiểu não
Để phòng ngừa bệnh teo tiểu não chúng ta áp dụng các cách sau:
Hồi phục tinh thần: duy trì một tâm trạng vui vẻ và lạc quan, hạn chế căng thẳng, lo lắng thái quá, giữ gìn tinh thần thoải mái, cởi mở, đặc biệt là người cao tuổi.
Điều trị bằng thuốc, chống lão hóa: Đối với 50 tuổi trở lên, đặc biệt là ở những người có tiền sử gia đình cha truyền con nối não teo, nên chọn lựa sử dụng thuốc chống lão hóa để cải thiện tình trạng bệnh của các tế bào não bị lão hóa.
Phòng ngừa khởi phát: Phòng ngừa hoạt động của bệnh mạch máu não, ngăn ngừa hay trì hoãn sự xuất hiện có thể sẽ có của xơ cứng động mạch não, nhiễm trùng não, tránh sử dụng quá nhiều thuốc tổn thương mô não, loại bỏ đầu của các khối u nội sọ; ngăn cản lạm dụng rượu và uống rượu quá mức có thể ngăn ngừa sự xuất hiện của bệnh teo tiểu não.
Dinh dưỡng cân bằng: điều chỉnh chế độ ăn uống nhiều chất dinh dưỡng và khoa học, nên ăn đầy đủ rau và trái cây, và các loại thực phẩm có omega 3 tốt cho não.
Làm việc và nghỉ ngơi, tập thể dục vừa phải: tham gia một vài môn thể thao để tăng cường thể chất, nâng cao sức đề kháng của cơ thể với bệnh tật, và đặc biệt nên có giấc ngủ đủ và chế độ nghỉ ngơi khoa học 1 ngày sẽ giúp hồi phục sức khỏe, tăng cường lưu thông máu và cung cấp oxy đầy đủ cho não.
