Tủy sống - Cái chết đột ngột do dị dạng mạch máu tủy sống

Dị dạng mạch máu tủy sống là loại bệnh bẩm sinh, vì có sự rối loạn trong quá trình phát triển mạch máu ở thời kỳ bào thai. Bệnh có thể sẽ tiến triển âm thầm, không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, nhưng có thể dẫn đến liệt đột ngột, hay “cái chết bất ngờ”.

Lứa tuổi nào hay phát bệnh?

Nhóm tuổi có dấu hiệu dị dạng mạch máu tủy sống thường ở độ khoảng 30-60 tuổi, vô cùng hiếm thấy ở lứa tuổi lên 10. Bệnh gặp ở nam nhiều hơn là ở nữ.

Dị dạng mạch máu có thể gặp ở bất cứ vị trí đoạn tuỷ sống nào, nhưng nó thường xảy ra ở vùng tủy ngực, đoạn cột sống ngực thứ 7-8. Trên thực tế gặp nhiều dị dạng mạch máu được tạo nên ở nhiều đoạn tủy ở một người bệnh.

Một số dạng dị dạng mạch máu tủy sống

Nhận biết bệnh ra sao?

Bệnh dị dạng mạch máu tủy có thể âm thầm phát triển, không biểu hiện triệu chứng trong một thời gian dài, cho tới khi các mạch máu căng giãn quá mức chèn ép vào tủy và các dây thần kinh hay có thể vỡ ra gây xuất huyết tủy sống.

Nếu khối dị dạng nằm ở tủy cổ, bệnh nhân có thể bị tê yếu tay, chân, sau đó có thể dẫn đến liệt tay chân, ngưng thở và dẫn tới tử vong, nếu không được điều trị kịp thời.

Khối dị dạng nằm ở vùng tủy sống ngực hoặc thắt lưng, gây ra các triệu chứng là tê yếu hai chân từ từ sau đó teo cơ hai chân, bệnh nhân không đi lại được, rồi liệt cả hai chân, tiêu tiểu không tự chủ. Bệnh nhân thường không đau hay đau rất ít. Tuy vậy, trong trường hợp khối dị dạng vỡ, người bệnh có thể đau và triệu chứng liệt thường xảy ra đột ngột nhanh chóng.

Dị dạng mạch máu tủy sống do thông động tĩnh mạch

Dấu hiện của dị dạng mạch máu tủy có thể gây ra tạo nên bởi 3 nhóm triệu chứng:  thiếu máu cục bộ tủy sống; tủy sống bị chèn ép; chảy máu ở trong tủy hay chảy máu khoang dưới nhện.

Các triệu chứng do thiếu máu tủy ở giai đoạn khởi phát thường chỉ là thoáng qua. Lúc đầu thường xuất hiện cảm giác khác thường ở hai chi dưới. Có thể có các rối loạn về hoạt động của bàng quang và ruột. Đến giai đoạn muộn sẽ hình thành nên hội chứng tủy ngang một phần hoặc toàn bộ. Những dị dạng mạch máu có thể  gây ra chảy máu tủy sống hoặc chảy máu dưới màng nhện tủy sống.

Dấu hiện bệnh bằng triệu chứng: đau lưng cục bộ ghê gớm mà còn phần lớn đau lan xuyên ra ngang qua thắt lưng và xuống hai chân. Phản ứng màng não (mengismus) và dấu hiệu Lasègue dương tính, điển hình và rõ nét hơn là triệu chứng cứng gáy, sẽ có thể không có nhức đầu. Nếu khám thần kinh thường phát hiện được những dấu hiện tổn thương theo đoạn và ít nhiều tồn tại hội chứng tủy ngang. Có thể sẽ chảy máu tủy sống tái phát.

Triệu chứng xét nghiệm: chọc dịch não tủy có xen lẫn máu trong trường hợp chảy máu do dị dạng mạch máu; hội chứng phân ly albumin - tế bào (albumin tăng nhưng tế bào không gia tăng) trong dịch não tủy ở trường hợp tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy do các u mạch. Chụp phim x-quang thấy hình ảnh tượng trưng điển hình là giãn rộng tĩnh mạch tủy sống ở bề mặt sau, và hình ảnh tắc nghẽn cột cản quang trong trường hợp dị dạng mạch máu tủy gây chèn ép.

Chẩn đoán hình ảnh dị dạng mạch máu tủy sống

Dị dạng mạch máu tủy sống cần phải biết phân biệt với các bệnh u nội tuỷ, bọc máu ngoài màng cứng, nhuyễn tủy sống, viêm tủy ngang, bệnh của các cột, bó trong tuỷ và viêm não tủy rải rác, hay bệnh giang mai não tủy.

Hình ảnh dị dạng mạch máu tủy sống trên phim chụp mạch máu (B)

Điều trị bệnh thế nào?

Điều trị dị dạng mạch máu tủy là rất cấp bách, vì nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể bị tàn phế hay tử vong do vỡ dị dạng gây thương tổn tủy, hay bị các biến chứng như: nhiễm khuẩn lở loét do nằm bất động, liệt hai chân, tiêu tiểu không tự chủ... Bệnh nhân còn trở thành gánh nặng cho gia đình, vì phải chăm sóc nuôi dưỡng rất tốn thời gian, kinh phí.

Điều trị bệnh dị dạng mạch máu tủy là rất khó khăn, tùy vào mức độ của bệnh mà có thể bệnh được chữa khỏi, hoặc chỉ điều trị được một phần, có trường hợp không thể điều trị được. Phẫu thuật loại bỏ dị dạng là cách được thực hiện từ lâu, hiện nay can thiệp nội mạch điều trị dị dạng mạch máu tủy là cách được chọn lựa, vì cách này đem lại hiệu quả cao, an toàn, ít xâm lấn.

Ngày nay đã có nhiều phương tiện can thiệp phẫu thuật hiện đại, với kỹ thuật này, người ta luồn các ống nhỏ từ động mạch đùi đi đến khối dị dạng mạch máu tủy, rồi làm bít tắc khối dị dạng, làm xẹp khối dị dạng, ngăn cản chặn khối dị dạng vỡ. Kỹ thuật này không để lại sẹo, bệnh nhân có thể ra khỏi bệnh viện sau 48 giờ.

Phòng bệnh được không?

Dị dạng mạch máu tủy sống là bệnh có tính chất bẩm sinh nên không thể đề ra cách hay chương trình, biện pháp phòng tránh. Tuy vậy, chúng ta có thể ngăn ngừa tiến triển nặng của bệnh dẫn đến liệt hoặc tử vong. Muốn thế mọi người cần nắm vững các triệu chứng của bệnh để sẽ có thể phát hiện bệnh sớm và điều trị đúng lúc, kịp thời.

Nếu bạn thấy một hoặc nhiều các triệu chứng như: bị tê yếu tay, chân; dị cảm ở hai chi dưới, rối loạn về hoạt động của bàng quang và ruột; đau lưng cục bộ ghê gớm mà phần lớn đau lan xuyên ra ngang thắt lưng và xuống hai chân…cần đến khám ngay ở bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.