Nội tiết tố nữ - Những điều cần biết về tuổi dậy thì
Một số điều cần biết về tuổi dậy thì
Dậy thì là cách gọi khi cơ thể bạn bắt đầu phát triển và có sự thay đổi. Ngoài giai đoạn ấu thơ, ở giai đoạn dậy thì, bạn sẽ lớn nhanh hơn những giai đoạn phát triển khác trong đời. Bạn lớn rất nhanh và khám phá nhiều điều mới mẻ…
Thời điểm biển đổi
Đến thời điểm nhất định người ta gọi là tuổi dậy thì, não sẽ tiết ra một loại hoóc môn đặc biệt được gọi là kích tố sinh dục (gọi tắt là GnRH). Thông qua hệ thống mao mạch nối liền giữa sợi thần kinh và tuyến yên với vùng dưới đồi, GnRH được đưa đến lá trước tuyến yên, thúc đẩy các tuyến nội tiết và quá trình hình thành FSH và LH. Những loại hoóc môn sinh dục chính là FSH và LH (hoóc môn của tuyến yên ở não), estrogen và progesteron (hoóc môn sinh dục chính của nữ), testosteron (hoóc môn sinh dục chính của nam, tiết ra từ hai tinh hoàn).
Về mặt sinh học, tuổi dậy thì là thời kì trưởng thành sinh dục, có nghĩa là bắt đầu có khả năng sinh con. Nó được biểu hiện ở bạn gái bằng sự có kinh nguyệt lần đầu và ở bạn trai là sự phóng tinh lần đầu.
Ở nữ thường dậy thì ở độ tuổi từ 8 đến 13 và các nam dậy thì muộn hơn, ở độ tuổi 10 đến 15. Đây là thời kì bạn không còn là trẻ con nhưng vẫn chưa hẳn là người lớn.
Sự roi vọt
Ở tuổi dậy thì, cơ thể có sự phát triển rất nhanh. Bạn cao vọt đến nỗi quần áo luôn bị ngắn. Bạn có thể cao hơn 10 cm trong một năm. Khoảng thời gian “tăng tốc” của cơ thể này kéo dài trong vòng 2-3 năm. Ngoài ra bạn không những thay đổi về chiều cao mà là thay đổi toàn diện. Với các bạn nam, vai và ngực nở ra trông thấy, bụng và hông thon lại, cơ bắp nhiều lên, giọng trầm hơn… Đối với nữ, cơ thể xuất hiện những đường cong, mông nở nang, vú bắt đầu phát triển (nếu bạn thấy nhức ở dưới vú, hãy xem nó là điều tất yếu).
Hiện tượng kinh nguyệt
Kinh nguyệt là hiện tượng sinh lí bình thường. Đây là dấu hiệu cho thấy bạn đã bắt đầu rụng trứng, có khả năng thụ thai và sinh con.
Buồng trứng của nữ nằm trong vùng xương chậu gồm hai bộ phận riêng ở hai bên: bên trái và bên phải. Chúng chứa hàng ngàn trứng.
Vào giai đoạn thì, mỗi tháng buồng trứng sản xuất ra một trứng chín. Trứng này bắt đầu rụng và rời buồng trứng thông qua ống dẫn trứng để đến tử cung (dạ con). Trước khi trứng rụng, lớp tế bào nội mạc trong tử cung cũng bắt đầu phát triển dày lên cùng với các mạch máu tại đó để chuẩn bị cho việc đón trứng đã thụ tinh đến làm tổ. Khi đến tử cung, nếu trứng được thụ tinh nó sẽ phát triển thành thai nhi. Khi trứng không thụ tinh sẽ không làm tổ trong lớp tế bào nói trên, do vậy lớp tế bào này sẽ tự bong ra cùng với máu và chảy ra ngoài âm đạo. Hiện tượng này được gọi là hành kinh.
Mỗi chu kì kinh nguyệt được qui ước từ ngày đầu xuất kinh của kì này đến ngày đầu xuất kinh của kì sau. Chu kì kinh nguyệt thường kéo dài 28-32 ngày. Mỗi kì hành kinh kéo dài 5-7 ngày, và ở khoảng hai tuần sau đầu chu kì, một trứng khác sẽ rụng và bắt đầu cuộc hành trình mới.
.jpg)
Lông và râu
Ở cả nam lẫn nữ đều bắt đầu xuất hiện lông nách và lông mu (quanh cơ quan sinh dục). Lúc đầu chỉ thưa thớt, sau dày hơn. Riêng đối với nam, bắt đầu mọc râu, ria mép.
Mụn
Ở tuổi dậy thì mụn trứng cá xuất hiện trên mặt, cổ, tay, chân,… do tuyến mồ hôi và tuyến bã hoạt động mạnh. Bạn cần nên giữ vệ sinh da dẻ sạch sẽ. Tốt hơn là hỏi ý kiến bác sĩ về phương pháp trị mụn trứng cá. Nếu bạn có hiểu biết về mụn trứng cá giải pháp tốt là chờ nó tự biến mất đến khi bạn hết tuổi thanh niên.
Mồ hôi
Nhiều bạn tuổi teen có một mùi lạ xuất hiện ở nách và ở một số nơi khác trên cơ thể. Ở độ tuổi dậy thì, các tuyến mồ hôi hoạt động mạnh hơn và mồ hôi tiết ra nhiều hơn. Lúc mới tiết ra, mồ hôi không có mùi, tuy nhiên khi đọng lại trên da và bị các vi khuẩn trên da phân hủy, mồ hôi cũng sẽ thường có mùi. Muốn bớt mồ hôi nách, bạn nên tắm rửa thường xuyên, mặc quần áo loại dễ thấm và hút mồ hôi. Bên cạnh đó, bạn còn có thể giảm hôi nách bằng cách dùng sản phẩm lăn nách, khử mùi.
Còn gì nữa?
Khi vào tuổi dậy thì, bạn gái thấy cơ quan sinh dục nhiều khi bị ướt là vì có chất dịch nhầy tiết ra. Đây là hiện tượng sinh lí bình thường của cơ thể. Chất dịch này tiết ra từ ở cửa âm đạo nên được gọi là “dịch tiết âm đạo”. Dịch thường có màu trắng trong, trắng đục hoặc hơi ngả vàng.
Đối với nam, dương vật rất dễ “ngóc đầu dậy” vì đủ mọi lí do, như khi bạn có chuyện vui vẻ, khi thoáng nghĩ đến bạn gái hay khi sợ hãi hoặc cũng có thể đơn giản là khi thức dậy vào sáng sớm… Hiện tượng xuất tinh lần đầu tiên vào ban đêm chứng tỏ bạn nam “đã lớn”. Nó được gọi là mộng tinh hay cò gọi là “giấc mộng ướt”. Đây là dấu hiệu bình thường do tinh dịch được sản sinh và tích lũy quá đầy sẽ có phản xạ tống xuất để lấy chỗ chứa cho phần tinh dịch mới.
Những biến đổi về cảm xúc
Đối với tuổi này, bên cạnh sự thay đổi về hình thể bên ngoài thì bên trong các bạn cũng xuất hiện nhiều cảm xúc lạ. Bạn dễ nóng giận, muốn thoát khỏi sự kiểm soát của gia đình, bạn muốn tự lập và muốn được cư xử như người lớn. Còn cha mẹ thì cho rằng các bạn vẫn còn trẻ con do vậy các bạn hay cãi lời cha mẹ và những xung đột thường xảy ra. Các bạn nên điều chỉnh bản tính trẻ con của mình cho phù hợp với tuổi mới lớn.
Bạn thường cảm thấy xấu hổ khi đề cập về giới tính, nhưng thật ra bạn cần được cung cấp những thông tin và hiểu hơn về nó. Một số bạn mạnh dạn đem các thắc mắc của mình hỏi cha mẹ và luôn nhận được câu trả lời hợp lý. Tuy nhiên nếu bạn cảm thấy ngượng ngùng, không dám hỏi cha mẹ bạn có thể nhờ trợ giúp từ trung tâm tư vấn hoặc với bất cứ người lớn nào bạn cảm thấy thoải mái khi trò chuyện.
Sự phát triển khác nhau
Không giống nhau ở mọi trường hợp, do đó khuynh hướng phát triển cũng không giống nhau. Tốc độ phát triển tùy thuộc bản thân mỗi cá nhân. Có thể những người bạn khác có đường cong rõ nét nhưng bạn thì lại không. Giọng nói của các bạn thay đổi mặc khác giọng của bạn thì vẫn the thé như trẻ con...
Nhưng tóm lại mọi người đều trải qua giai đoạn dậy thì và sự khác biệt giữa bạn và bạn bè sẽ không còn. Đó là một bước ngoặt cơ bản mà mỗi người đều trải qua.
