Chế độ ăn uống hằng ngày là một trong những yếu tố quan trọng nhất gây ung thư cho con người, vì nó chiếm tới 40% nguyên nhân gây ung thư.

Nỗi lo về thực phẩm bẩn làm tác hại đến sức khỏe luôn canh cánh trong lòng người tiêu dùng. Người ta nói nhiều tới sự liên quan giữa thực phẩm bẩn và ung thư, cũng như nhiều nghiên cứu xác định sự liên quan này lên tới 40%, và nhiều cảnh báo về tiêu dùng cũng như cơ chế quản lý thực phẩm.

Trong việc ăn uống, có 3 nguyên nhân có thể khởi phát bệnh ung thư cho con người là: cách ăn uống, loại thực phẩm chế biến và phụ gia trong thực phẩm.

1. Cách ăn uống

Chính cách dung nạp dinh dưỡng, ăn uống vô tội vạ có thể tạo điều kiện cho mắc bệnh ung thư, như:

Ăn quá nhiều mỡ động vật, quá nhiều hydrocarbon tinh (đường rỗng như kẹo, bánh ngọt), quá nhiều thịt đỏ nhưng lại ít chất xơ sợi (rau củ quả) dẫn tới quá thừa năng lượng. Những nghiên cứu trên thế giới đã cho rằng có mối liên quan mật thiết giữa bệnh ung thư đại trực tràng với chế độ ăn dư mỡ, nội tạng động vật. Tỉ lệ tử vong do mắc ung thư vú cũng tăng theo mức tiêu thụ mỡ.

Uống nhiều loại rượu bia trong những bữa ăn. Chú ý rằng sử dụng quá nhiều những loại sản phẩm chứa cồn làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư miệng, ung thư dạ dày và ung thư thanh quản.

Nhiệt độ của thức ăn, nước uống quá cao cũng là một nguyên nhân ảnh hưởng. Ví dụ, ăn uống nóng quá cũng làm gây ung thư thực quản.

Ăn thịt nướng nhiều sẽ bị ung thư.

2. Loại thực phẩm chế biến

Trong quy trình chế biến hay bảo quản thực phẩm có thể sinh ra những chất tạo nền móng gây ung thư, như: nitrosamin, benzopyren, aflatoxin...

- Nitrosamin: Nitrosamin và những hợp chất N-nitroso khác là các chất gây ung thư được thực nghiệm trên động vật. Những loại này có thể có mặt trong thực phẩm với một hàm lượng nhỏ do tự nhiên hay do con người.

Nitrosamin được tạo ra từ muối nitrit và nitrat (còn gọi là diêm tiêu) vì lạm dụng (dùng quá mức quy định) nhằm bảo quản thịt, cá và những thực phẩm được chế biến (màu đỏ đẹp của lạp xưởng, xúc xích có thể được diêm tiêu trộn vào). Tiêu thụ số lượng lớn thức ăn chứa nitrit và nitrat sẽ gây ra ung thư thực quản, dạ dày.

Nhiều nghiên cứu đã nhận định rằng những loại thực phẩm tẩm ướp muối hoặc ngâm muối như cá muối sẽ có hàm lượng nitrosamin cao. Nitrosamin cũng được phát hiện trong dưa cà khú hỏng. Những nhà khoa học Nhật Bản cũng ghi nhận việc sử dụng nước mắm (chứa hàm lượng nitrosamin cao) liên quan đến ung thư dạ dày.

- Benzopyrene: Benzopyrene được phát hiện có trong khói thuốc lá và đã được xác định là chất gây ung thư. Các loại thịt nguội hay xúc xích hun khói rất hấp dẫn nhưng lại ám khói chứa benzopyrene cũng sẽ làm thịt nhiễm chất gây ung thư này.

- Aflatoxin: Aflatoxin sinh ra từ nấm mốc aspergillus flavus. Đây là một chất gây ra ung thư gan, là bệnh phổ biến ở các nước nhiệt đới. Loại nấm mốc này thường có trong những loại ngũ cốc bị mốc, đặc biệt là lạc (đậu phộng) bị mốc. Nếu ăn những thực phẩm này thì một lúc nào đó sẽ phát bệnh ung thư gan.

3. Chất phụ gia trong thực phẩm

Đồ ăn, thức uống hấp dẫn không chỉ có mùi vị thơm ngon mà còn phải có màu sắc “bắt mắt”. Do đó, người ta thường bỏ phụ gia, phẩm màu vào thức ăn, nước uống. Khổ nỗi, họ không lựa chọn phẩm màu từ thiên nhiên vô hại mà chọn phẩm màu sử dụng trong công nghiệp có tác hại không thể lường trước được. Việc dùng phẩm màu công nghiệp trong chế biến đồ ăn thức uống ở nước ta lâu nay chưa được sự quản lý nghiêm ngặt của chình quyền, nên chắc chắn ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng, vì đây là một trong những nguyên nhân gây ung thư đã được xác nhận.

Một số nước phương Tây cũng ghi nhận việc sử dụng phẩm nhuộm thực phẩm là chất paradimethyl amino benzen để nhuộm bơ thành “bơ vàng” có tác hại gây ung thư gan.

Còn ở ta, cơ quan chức năng mới đây đã phát hiện vụ việc dùng phẩm màu công nghiệp là vàng ô (auramine O) để nhuộm măng tươi và da gà cho có màu vàng bắt mắt. Vàng ô được xác định là chất độc, tuyệt đối không dùng trong chế biến thực phẩm vì ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và có thể gây ung thư.

Không nên mua thức ăn có màu sắc sặc sỡ hoặc nghi ngờ sử dụng phẩm màu bị cấm. Nên dùng màu sắc tự nhiên trong chế biến thức ăn như đỏ cam của cà chua, gấc; vàng của nghệ; xanh của lá dứa; tím của lá cẩm…