Bạch cầu - Tổng quan về ung thư bạch cầu
Định nghĩa
Ung thư bạch cầu là bệnh ung thư của mô tạo máu, ở đó có tủy xương và hệ thống bạch huyết. Ung thư bạch cầu tồn tại ở nhiều dạng. Một số loại ung thư bạch cầu phổ biến nhất ở trẻ em. Các hình thức khác của bệnh bạch cầu xảy ra chủ yếu ở người lớn.
Ung thư bạch cầu thường bắt đầu ở trong các tế bào bạch cầu. Thông thường các tế bào bạch cầu phát triển và phân chia một cách có trật tự, cơ thể cần chúng. Nhưng ở những người bị bệnh bạch cầu thì tủy xương sản xuất một số lượng lớn các tế bào bạch cầu bất thường và không hoạt động đúng.
Điều trị bệnh ung thư bạch cầu có thể khó khăn - tùy thuộc vào loại ung thư bạch cầu và các yếu tố khác. Nhưng có những biện pháp và các nguồn lực có thể giúp cho việc điều trị thành công.
Các triệu chứng
Triệu chứng bệnh bạch cầu khác nhau, tùy thuộc vào loại ung thư bạch cầu. Những dấu hiệu và triệu chứng ung thư bạch cầu thông thường như là::
Sốt hay ớn lạnh.
Mệt mỏi, yếu dai dẳng.
Thường xuyên hay bị nhiễm trùng.
Giảm cân mà không chủ ý.
Sưng hạch bạch huyết, gan hoặc lá lách to.
Dễ chảy máu hay bầm tím.
Điểm đỏ nhỏ trên da (petechiae).
Ra rất nhiều mồ hôi, đặc biệt là vào ban đêm.
Đau xương.
Đến gặp bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu hay triệu chứng kéo dài lo lắng.
Ung thư bạch cầu, triệu chứng thường không rõ ràng và không cụ thể cho căn bệnh này. Có thể bỏ qua các triệu chứng bệnh bạch cầu ở giai đoạn đầu bởi vì có thể giống với triệu chứng của bệnh cúm và các bệnh thông thường khác.
Nguyên nhân
Các nhà khoa học chưa tìm ra được những nguyên nhân chính xác của ung thư bạch cầu. Có vẻ như phát triển từ sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường.
Các hình thức ung thư bạch cầu
Nhìn chung thì bệnh ung thư bạch cầu xảy ra khi một số tế bào máu có đột biến trong DNA. Các đột biến đã làm cho các tế bào phát triển và phân chia nhanh hơn và tiếp tục sống trong khi các tế bào bình thường sẽ chết. Theo thời gian, những tế bào bất thường có thể tăng lên, gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bạch cầu.
Phân loại bệnh bạch cầu
Bệnh ung thư bạch cầu được phân loại dựa trên tốc độ phát triển và loại tế bào có liên quan.
Phân loại theo tốc độ phát triển bệnh bạch cầu:
Bệnh bạch cầu cấp tính: Trong bệnh bạch cầu cấp tính, các tế bào máu bất thường là những tế bào máu chưa trưởng thành. Không thể làm công việc bình thường và nhân nhanh chóng, do đó, căn bệnh này xấu đi nhanh chóng. Bệnh bạch cầu cấp tính cần được điều trị tích cực kịp thời.
Bệnh bạch cầu mãn tính. Đây là dạng ung thư bạch cầu có liên quan đến các tế bào máu trưởng thành hơn. Các tế bào máu nhân rộng hay tích lũy chậm hơn và có thể hoạt động bình thường trong một khoảng thời gian. Một số hình thức của bệnh bạch cầu mãn tính ban đầu không có triệu chứng và rất có thể không được quan tâm hay không được chẩn đoán trong nhiều năm.
Phân loại theo loại tế bào bạch cầu bị ảnh hưởng:
Bệnh bạch cầu lymphocytic. Đây là loại ung thư bạch cầu ảnh hưởng đến các tế bào bạch huyết hay các tế bào lympho - hình thành nên các mô bạch huyết hoặc bạch huyết.
Bệnh bạch cầu tủy xương. Đây là loại ung thư bạch cầu có ảnh hưởng đến các tế bào dòng tủy. Tế bào dòng tủy phát triển thành tế bào hòng cầu, tế bào bạch cầu và các tế bào tiểu cầu.
Các loại ung thư bạch cầu
Các loại chính của bệnh ung thư bạch cầu là:
Bệnh bạch cầu lymphocytic cấp tính (ALL). Đây là loại phổ biến nhất của bệnh bạch cầu ở trẻ nhỏ. Nó cũng có thể xảy ra ở người lớn.
Bệnh bạch cầu nguyên bào tuỷ cấp tính (AML). AML là một dạng phổ biến của bệnh bạch cầu. Nó xảy ra ở trẻ em và người lớn.
Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính (CLL). Với CLL, các bệnh bạch cầu trưởng thành phổ biến nhất, có thể cảm thấy tốt cho nhiều năm mà không cần điều trị. CLL rất hiếm gặp ở trẻ em.
Bệnh bạch cầu nguyên bào tuỷ mạn tính (CML). Đây là dạng ung thư bạch cầu chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn. Một người bị CML có thể có ít hay không có triệu chứng trong nhiều tháng hoặc nhiều năm trước khi bước vào một giai đoạn, ở đó các tế bào ung thư bạch cầu phát triển nhanh hơn.
Loại khác. Loại hiếm của ung thư bạch cầu tồn tại, bao gồm cả bệnh bạch cầu tế bào lông.
Yếu tố nguy cơ
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư bạch cầu bao gồm:
Điều trị ung thư từ trước.Những người đã làm một số loại hóa trị và xạ trị cho bệnh ung thư khác có nguy cơ phát triển một số loại ung thư bạch cầu.
Bệnh di truyền. Bất thường di truyền có thể đóng vai trò trong sự phát triển của ung thư bạch cầu. Một số bệnh di truyền như hội chứng Down, được kết hợp với tăng nguy cơ ung thư bạch cầu.
Một số rối loạn máu. Những người đã từng được chẩn đoán rối loạn máu nào đó, như hội chứng myelodysplastic, có thể có tăng nguy cơ ung thư bạch cầu.
Tiếp xúc với nồng độ cao bức xạ. Những người tiếp xúc với các mức bức xạ rất cao, chẳng hạn như nạn nhân của một tai nạn lò phản ứng hạt nhân, có nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu.
Tiếp xúc với hóa chất nhất định. Tiếp xúc với hóa chất nhất định, vi dụ như benzen - được tìm thấy trong xăng và được sử dụng bởi các ngành công nghiệp hóa - cũng có liên quan đến nguy cơ gia tăng một số loại ung thư bạch cầu.
Hút thuốc. Hút thuốc lá là nguyên nhân làm tăng nguy cơ ung thư bạch cầu nguyên bào tuỷ cấp.
Lịch sử gia đình bệnh bạch cầu. Nếu các thành viên trong gia đình đã được chẩn đoán với bệnh bạch cầu thì nguy cơ mắc bệnh này có thể tăng lên.
Tuy nhiên, hầu như tất cả mọi người được biết đến với yếu tố nguy cơ lại không ung thư bạch cầu. Và nhiều người bị bệnh bạch cầu đã không có những yếu tố nguy cơ.
Kiểm tra và chẩn đoán
Các y bác sĩ thường tìm thấy ung thư bạch cầu mãn tính trong thử nghiệm máu định kỳ, trước khi các triệu chứng bắt đầu. Nếu điều này xảy ra, hay nếu có các dấu hiệu hoặc triệu chứng cho thấy bệnh bạch cầu, có thể trải qua các kỳ chẩn đoán như sau:
Khám nghiệm. Các bác sĩ sẽ tìm những dấu hiệu thể chất của bệnh bạch cầu, ví dụ như da nhợt nhạt thiếu máu và hạch bạch huyết, gan, các hạch và lá lách to.
Xét nghiệm máu. Bằng cách kiểm tra mẫu máu, bác sĩ có thể xác định được có các tế bào bạch cầu hoặc tiểu cầu bất thường.
Đánh giá tủy xương. Bác sĩ có thể giới thiệu một thủ tục loại bỏ một mẫu tủy xương từ xương hông . Tủy xương được lấy ra bằng cách sử dụng loại kim dài và mỏng. Mẫu sẽ được gửi đến một phòng thí nghiệm để có thể tìm tế bào ung thư bạch cầu. Chuyên ngành xét nghiệm các tế bào bạch cầu có thể tiết lộ một số đặc điểm được sử dụng để xác định lựa chọn điều trị thích hợp nhất.
Có thể trải qua các xét nghiệm thêm để xác định chẩn đoán và xác định loại bệnh bạch cầu và mức độ của nó trong cơ thể. Một số loại ung thư bạch cầu được phân thành các giai đoạn, cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh. Giai đoạn ung thư bạch cầu sẽ giúp bác sĩ tìm ra cách điều trị.
Phương pháp điều trị và thuốc
Điều trị bệnh ung thư bạch cầu phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Bác sĩ quyết định lựa chọn điều trị bệnh ung thư bạch cầu dựa trên độ tuổi và sức khỏe tổng thể của người bệnh, các loại ung thư bạch cầu có, và liệu nó đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
Phương pháp điều trị thường được sử dụng để chữa trị bệnh ung thư bạch cầu bao gồm:
Hóa trị. Hóa trị là hình thức chủ yếu của điều trị cho bệnh ung thư bạch cầu. Điều trị bằng thuốc này sử dụng hóa chất để diệt các tế bào ung thư bạch cầu. Tùy thuộc vào dạng ung thư bạch cầu có, có thể nhận được một loại thuốc duy nhất hoặc kết hợp các loại thuốc. Các thuốc này có thể dạng thuốc viên, hay có thể được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch.
Sinh học điều trị. Liệu pháp sinh học bằng cách giúp hệ miễn dịch nhận biết được và tấn công các tế bào ung thư bạch cầu.
Điều trị mục tiêu. Sử dụng các loại thuốc điều trị để tấn công lỗ hổng cụ thể trong các tế bào ung thư. Ví dụ, thuốc imatinib (Gleevec) ngừng các hành động của protein trong tế bào bạch cầu của người bị bệnh bạch cầu nguyên bào tuỷ mạn tính. Điều này có thể sẽ giúp kiểm soát bệnh.
Bức xạ trị liệu. Xạ trị sử dụng X quang hay các tia năng lượng cao để làm thiệt hại và ngăn chặn sự tăng trưởng tế bào ung thư bạch cầu. Có thể nhận được bức xạ ở khu vực cụ thể của cơ thể, nơi có các tế bào ung thư bạch cầu, hay có thể được bức xạ trên toàn bộ cơ thể.
Cấy ghép tế bào gốc. Việc cấy ghép tế bào gốc là một thủ tục thay thế cho tủy xương bệnh với tủy xương khỏe mạnh. Trước khi ghép tế bào gốc, dùng liều cao của hóa trị hay xạ trị để tiêu diệt tủy xương bệnh. Sau đó, truyền tế bào gốc có thể trợ giúp để xây dựng lại tủy xương. Có thể nhận được tế bào gốc từ các nhà tài trợ, hay trong một số trường hợp, có thể sử dụng tế bào gốc của chính bản thân người bệnh. Việc cấy ghép tế bào gốc rất giống với việc ghép tủy xương.
Đối phó và hỗ trợ
Chẩn đoán bệnh ung thư bạch cầu có thể có cảm giác tàn phá - đặc biệt là đối với gia đình của một đứa trẻ mới được chẩn đoán. Hãy nhớ rằng không có vấn đề gì phải quan tâm hay tiên lượng một mình. Con đường phía trước có thể sẽ khó khăn, nhưng các chiến lược và các nguồn lực có thể làm cho nó dễ dàng hơn:
Biết những gì mong đợi. Nếu được chẩn đoán bệnh ung thư bạch cầu thì cần tìm hiểu tất cả mọi thứ có thể về các loại hình, diễn biến, lựa chọn cách điều trị và tác động phụ của chúng. Ngoài việc tham khảo ý kiến cuả bác sĩ, thì cần tìm kiếm thêm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy như Viện Ung thư Quốc gia.
Hãy chủ động. Mặc dù sẽ cảm thấy mệt mỏi và chán nản, không nên để cho những người khác - kể cả gia đình hoặc bác sĩ - tự quyết định quan trọng. Tham dự một vai trò tích cực trong điều trị.
Duy trì hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ. Có hệ thống hỗ trợ có thể giúp cho việc đối phó với cơn đau, vấn đề và mối lo ngại có thể xảy ra. Các mối quan tâm và hiểu biết của một nhóm hỗ trợ chính thức hay những người khác đối phó với bệnh ung thư có thể rất hữu ích. Mặc dù các nhóm hỗ trợ không phải cho tất cả mọi người, có thể là một nguồn thông tin thực tế..
Đặt mục tiêu hợp lý. Có mục tiêu sẽ giúp cảm thấy kiểm soát và có thể cung cấp cho một cảm giác mục đích. Nhưng không nên chọn mục tiêu mà không thể đạt được. Rất có thể không thể làm việc một tuần 40 giờ, ví dụ, nhưng vẫn có thể có thể làm việc bán thời gian ít nhất. Trong thực tế, nhiều người thấy rằng tiếp tục làm việc có hữu ích hơn
Hãy dành thời gian cho chính mình. Ăn uống tốt, thư giãn và nghỉ ngơi hợp lí có thể giúp chống lại sự căng thẳng và mệt mỏi của bệnh ung thư. Ngoài ra, kế hoạch trước cho các thời gian nghỉ - có thể cần nghỉ ngơi nhiều hơn
Vẫn hoạt động. Có ung thư không có nghĩa là phải ngừng làm những điều thích hay bình thường. Phần lớn, nếu cảm thấy đủ để làm một cái gì đó thì hãy làm. Điều quan trọng là tham gia càng nhiều càng tốt.
