Xuất huyết giảm tiểu cầu có nguy hiểm tính mạng không?

TTO - Theo TS.BS Nguyễn Hữu Châu Đức (giảng viên Trường ĐH Y dược Huế), tiểu cầu là yếu tố quan trọng trong quá trình đông máu. Khi lượng tiểu cầu trong máu giảm sẽ xuất hiện hiện tượng chảy máu (xuất huyết).

2 nguyên nhân chính gây xuất huyết giảm tiểu cầu

Xuất huyết giảm tiểu cầu là một hội chứng gây ra do hai nguyên nhân chính gồm tăng phá hủy tiểu cầu ở máu ngoại vi, giảm sinh tiểu cầu ở tủy xương.

Trong nhóm tăng phá hủy tiểu cầu ở máu ngoại vi có một vài bệnh như: nhiễm khuẩn huyết, bệnh sốt xuất huyết dengue nặng gây giảm tiểu cầu hay các u máu lớn ở các vị trí khác nhau của cơ thể.

Bệnh làm giảm sinh tiểu cầu ở tủy xương có khả năng là bệnh tủy xương gây giảm các mẫu tiểu cầu như bệnh suy tủy toàn bộ, suy một dòng mẫu tiểu cầu hoặc các bệnh ác tính ở tủy xương như ung thư di căn tủy, bạch cầu cấp... Khi đó giảm tiểu cầu là tình trạng thứ phát do các bệnh chính gây ra.

Bên cạnh đó, một vài bệnh nhân bị giảm tiểu cầu nhưng không xác định được nguyên nhân hay còn được gọi là xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn hoặc xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch là bệnh lý tự phá hủy tiểu cầu do chính hệ miễn dịch của người bệnh gây nên.

Những người mắc bệnh trong hai nhóm nguyên do trên đều có nguy cơ cao xuất huyết do giảm số lượng tiểu cầu. Đối với mỗi nhóm nguyên do có những nguy cơ khác nhau, Như là nguy cơ đối với bệnh sốt xuất huyết Dengue nặng đó là người sẵn có kháng thể kháng lại một loại vi rút Dengue đã gây bệnh trước đó, chủng vi rút gây bệnh, trẻ nhỏ hơn 12 tuổi, phụ nữ và người da trắng, béo phì…

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bị xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch bao gồm:

- Giới tính: nữ giới thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nam giới.

- Trẻ em bị bệnh nhiễm vi rút như sởi, quai bị, vi rút viêm đường hô hấp.

Tác hại của xuất huyết nguyên nhân giảm tiểu cầu đó là gây ra tình trạng xuất huyết nặng, đặc biệt là xuất huyết nội sọ có thể dẫn tới tử vong. Xuất huyết giảm tiểu cầu không phải là nguyên do gây ra các bệnh lý như tràn dịch màng phổi, viêm phổi, viêm màng bồ đào, viêm dạ dày, tiểu đường…Trường hợp nhân vật trong bài báo, nguyên nhân tử vong có thể do tiểu cầu giảm gây xuất huyết não.

Bệnh hay tái phát

Giảm tiểu cầu là một bệnh khá là nguy hiểm nhưng không phải bệnh nan y. Đây không phải bệnh di truyền nhưng là chứng bệnh hay tái phát, người bệnh phải khám định kỳ hàng tháng.

Truyền tiểu cầu: đây chỉ là cách thức điều trị tạm thời để cầm máu hay đề phòng biến chứng xuất huyết nặng. Nên tránh tất cả các thủ thuật chọc dò, phẫu thuật, nhổ răng, tiêm chích trong cơ…

Nếu bệnh nhân bị giảm tiểu cầu do 2 nhóm nguyên nhân chính thì sẽ được điều trị dựa trên nguyên do cụ thể.

Trong trường hợp bệnh nhân bị giảm tiểu cầu vô căn thì những loại corticoides là thuốc lựa chọn hàng đầu, chủ lực. Corticoides (điển hình prednisone) mang lại hiệu quả chừng 50-80% trường hợp. Tuy vậy, khi giảm liều hay khi ngừng điều trị, sự lui bệnh duy trì chỉ khoảng 10-30% trường hợp.

Cắt lách là cách điều trị cổ điển thứ hai đối với những người bệnh không đáp ứng corticoides hay không lui kéo dài với liều thấp corticoides. Lui bệnh hoàn toàn hoặc một phần xảy ra trong hơn 2/3 người bệnh cắt lách nhưng tỷ lệ tái phát chừng 15-25%.

Đối với trường hợp từ chối cắt lách hoặc không có chỉ định hoặc phải trì hoãn cắt lách, người bệnh đó phải dùng phương án điều trị thứ ba là dùng Rituximab. Đây là kháng thể đơn dòng chống lại tế bào lympho B CD20+ có tỷ lệ đáp ứng 25-50% và tương đối ít có tác dụng phụ.

Ngày nay, một loại thuốc mới đã được biết đến, đó là thuốc sinh tiểu cầu (thrombopoietic agents). Các thuốc này giúp tăng trưởng và trưởng thành mẫu tiểu cầu, và dẫn tới tăng số lượng tiểu cầu của người bệnh. Thuốc sinh tiểu cầu nó mang lại chiến lược điều trị mới đầy hứa hẹn đối với bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch không chữa được bằng phương án hai và ba. Thuốc này cũng có thể dùng thay thế đối với những người bệnh không thể dung nạp được với điều trị ức chế miễn dịch.

Sống "sạch" để ngăn ngừa bệnh

Cũng theo bác sĩ Đức, để phòng tránh bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu, cần thực hiện một số biện pháp như:

- Thực hiện vệ sinh cá nhân như là vệ sinh an toàn thực phẩm;

- Sử dụng nguồn nước sạch sẽ;

- Tiêm phòng đầy đủ loại vắc xin;

- Quan hệ tình dục an toàn;

- Tập luyện thể dục nhẹ nhàng ít nhất 30 phút mỗi ngày;

- Không sử dụng thuốc gây nghiện hoặc tiêm chích ma túy;

- Hạn chế thức uống có cồn;

- Hạn chế các loại thuốc làm giảm chức năng tiểu cầu như aspirin và ibuprofen;

- Khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 năm 1 lần;

- Tái khám đúng lịch hẹn để được theo dõi diễn tiến các triệu chứng;