Các dấu hiệu nhận biết sớm ung thư phổi

Ở Việt Nam, ung thư phổi đứng hàng thứ 1 trong 10 loại ung thư thường gặp trên cả nam lẫn nữ giới cũng như là bệnh gây tử vong hàng đầu. Nhưng với việc phát hiện sớm, bạn hoàn toàn có thể điều trị được.

Ung thư phổi là loại ung thư phổ biến nhất mà ngày càng có xu hướng gia tăng. Gần đây, bệnh còn xuất hiện ở những người trẻ tuổi nhiều hơn, chiếm tỷ lệ khoảng 12% tổng số ca ung thư tính chung trên toàn thế giới.

Những yếu tố gây nguy cơ ung thư phổi:

1. Giới tính

Ung thư phổi chiếm tỉ lệ cao hơn ở nam giới từ 50-75 tuổi. Ở các nước phương Tây, tỷ lệ ung thư phổi ở nam giới của vài quốc gia trong những năm trở lại đây không gia tăng, những tỷ lệ ung thư phổi lại có chiều hướng gia tăng ở phụ nữ.

2. Địa lý

Tỷ lệ ung thư phổi sẽ thay đổi tùy theo vùng miền địa lý trên thế giới. Những nước châu Phi có tỷ lệ ung thư phổi thấp hơn 5%. Châu Á và Nam Mỹ là khoảng 5-10%. Còn cao nhất là ở Châu Âu và Bắc Mỹ có tỷ lệ ung thư phổi là khoảng 10-15%.

3. Thuốc lá

Phần lớn trường hợp ung thư phổi xuất hiện ở những người đã và đang hút thuốc lá (80%) thêm 5% ước tính là do hậu quả của sự tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá. Mức độ nặng nhẹ sẽ tùy thuộc vào số năm mà người đó đã hút thuốc, cũng như số điếu thuốc được hút trong ngày và phần nhựa có trong điếu thuốc.

Có khoảng 10 - 13% người nghiện thuốc lá sẽ có nguy cơ ung thư phổi với một giai đoạn tiềm ẩn từ 30 - 40 năm tính từ khi mới bắt đầu hút thuốc cho tới khi xuất hiện ung thư phổi.

Trên 80% người hút thuốc lá bị ung thư phổi. Tỷ lệ mắc ung thư phổi của người hút thuốc lá so với những người không hút cao hơn gấp 10 lần.

4. Nghề nghiệp

Chất sinh ung thư asbestos trong một số nghề nghiệp (ví dụ như: nghề mài má phanh xe) cũng là yếu tố gây ung thư phổi. Công nhân làm việc tại một số mỏ sẽ có nguy cơ ung thư phổi cao hơn người bình thường như: mỏ phóng xạ uranium, mỏ kền, mỏ cromate, một vài ngành nghề có tiếp xúc amiant, công nghiệp hóa dầu, công nghiệp nhựa, khí đốt. Với việc tiếp xúc với khí radon, những ô nhiễm không khí từ kỹ nghệ luyện kim và môi trường ô nhiễm bởi khói thuốc có liên quan mật thiết tới sự xuất hiện ung thư phổi.

5. Do liên quan tới các bệnh phổi trước đó

Ung thư phổi sẽ xảy ra trên các sẹo xơ là vấn đề đã được đề cập khá nhiều. Những sẹo xơ hình thành do lao, nhồi máu phổi, viêm phổi hay bệnh bụi phổi. Cơ chế gây bệnh chưa rõ nhưng người ta cho rằng việc xơ hóa làm tắc nghẽn mạch bạch huyết làm tích tụ những chất sinh ung thư và có thể dẫn tới ung thư.

6. Ô nhiễm không khí

do hơi đốt trong gia đình, xí nghiệp, hơi xả ra từ động cơ.

Các dấu hiệu sớm phát hiện ung thư phổi:

Bệnh nhân cần được khám lâm sàng tỉ mỉ để kết luận có bệnh hay không, có những bệnh nhân đã biết rõ hay nghi ngờ mình mắc ung thư phổi do các biểu hiện đa dạng của diễn tiến tại chỗ - tại vùng bị và di căn xa.

Ung thư trong nhu mô phổi sẽ không gây đau đớn vì vậy thường khi bệnh diễn tiến xa hơn mới có những triệu chứng rõ ràng xuất hiện. Những dấu hiệu xuất hiện vào lúc chẩn đoán ung thư phổi sẽ tùy thuộc vào vị trí cũng như kích thước của khối bướu, của bất kỳ ổ di căn nào và mức độ xâm lấn tới các cơ quan, sự xuất hiện ngẫu nhiên của dấu hiệu tiền ung thư:

1. Ho nhiều

Những triệu chứng thường gặp nhất là ho, tới khoảng 70% như: khó thở, ho ra máu, viêm phổi tái diễn, đau ngực. Có thể kèm chứng khản tiếng, nguyên nhân vì khối bướu xâm lấn trực tiếp hoặc các hạch bạch huyết ở trung thất bị di căn và làm tê liệt dây thanh âm.

2. Đau tay, vai và các ngón tay

Khi bướu di căn tới đỉnh phổi, việc xâm lấn thành ngực và mạng thần kinh cánh tay sẽ làm đau cánh tay, đau vai kèm dị ứng da. Nhóm các triệu chứng này được gọi là hội chứng Pancoast. Khi ung thư ở đỉnh phổi đã gieo rắc và xâm lấn hệ thần kinh giao cảm, hội chứng Horner xuất hiện với triệu chứng sụp mi cùng bên tổn thương (sa mí mắt), đồng tử co lại, lõm mắt (mắt thụt vào trong hốc mắt) và không bài tiết mồ hôi ở phía mặt cùng với bên tổn thương.

3. Sụt cân

Khi thấy sự sụt cân diễn ra nhanh chóng mà lại không rõ nguyên nhân, không liên quan tới việc bạn đã, đang cắt giảm lượng calo hay tập thể dục... thì chắc chắn là do bệnh tật gây nên, có thể là bệnh ung thư. Cộng với việc bạn cảm thấy ăn không ngon miệng thì lại càng dễ kết luận nguyên nhân có thể là do một khối u nào đó bên trong cơ thể bạn gây nên, không loại trừ khối u ở phổi, dẫn tới ung thư phổi sau này. Do khối u này làm tăng đột ngột sự trao đổi chất trong cơ thể bạn dẫn đến tình trạng trên.

4. Thường xuyên bị nhiễm trùng

Ung thư phổi có thể gây nên tình trạng nhiễm trùng ảnh hưởng tới đường hô hấp và dẫn tới các bệnh như viêm phế quản hay những bệnh nhiễm trùng mãn tính khác. Nếu bạn bị nhiễm trùng phổi mãn tính, thì bạn nên dành chút thời gian để chụp X-quang phổi để biết mình có nguy cơ bị ung thư phổi hay không.

5. Bất thường ở các mô vú

Hiện tượng này hay gặp ở nam giới nhiều hơn. Đó là hiện tượng vùng ngực to lên bất thường do những tế bào bệnh ung thư kích thích sự tiết nội tiết tố một cách bất thường. Tuy nhiên, chị em cũng đừng nên bỏ qua hiện tượng này, do rất có thể đó là vì các tế bào ung thư phổi hay ung thư ở bộ phận khác gây nên.

6. Những dấu hiệu tiền ung thư

Những dấu hiệu tiền ung thư nhận biết rõ rệt thì gặp ở khoảng 10% bệnh nhân ung thư phổi. Tổng trạng bệnh nhân suy giảm do yếu tố hoại tử bướu: bệnh lý xương khớp phì đại do phổi thiếu oxy mãn tính, biểu hiện bởi hiện tượng ngón tay dùi trống. Ngón tay dùi trống là sự gia tăng kích thước cả bề ngang các móng của ngón tay lẫn bề mặt lồi của ngón tay nhìn nghiêng. Những hội chứng khác bao gồm có: rối loạn đông máu, các biểu hiện của da, thần kinh, nội tiết, thận và hệ cơ.

Ba loại xét nghiệm để tầm soát là: chụp Xquang phổi, xét nghiệm tìm tế bào ung thư từ chất đàm, chụp cắt lớp điện toán ngực (CT Scan).

Nhưng việc tầm soát cũng chỉ nhắm tới những người có nguy cơ mắc bệnh cao. Theo hướng dẫn từ Hiệp hội ung thư Mỹ khuyến cáo thì nên CT Scan hàng năm cho những đối tượng ở tuổi từ 55-74, những người hút thuốc trên 30 gói/năm hay đang hút thuốc hoặc đã ngưng hút thuốc trong vòng 15 năm trở lại.

Ngoài những thuận lợi từ việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư phổi sẽ tăng khả năng trị khỏi, giảm nguy cơ tử vong nhưng cũng cón nhiều bất lợi như:

· Những nghiên cứu cho thấy rằng những tổn thương bất thường khi phát hiện được bệnh cần phải có các bước để đánh giá tiếp theo, như việc các thầy thuốc sẽ dùng kim nhỏ chọc hút vào khối bướu hay đôi khi phải mổ để có được chẩn đoán chính xác, điều đó có thể gây ra tai biến không mong muốn trong khi phần lớn các bướu lại là lành tính.

· Chụp Xquang sẽ làm tăng nguy cơ phơi nhiễm chất phóng xạ dẫn tới ung thư, đặc biệt là ung thư phổi, cuối cùng là khi kéo dài thời gian theo dõi những tổn thương ở phổi sẽ gây ra tâm trạng lo lắng cho người bệnh.

Phòng ngừa ung thư phổi

1. Bỏ thuốc lá

Độ tuổi bắt đầu hút thuốc, thời gian hút thuốc, số lượng điếu thuốc hút mỗi ngày, chủng loại thuốc lá… đều có mối liên quan mật thiết tới ung thư phổi. Hút thuốc lá là nguyên nhân chính dẫn tới ung thư, việc bỏ thuốc lá có thể sẽ giảm rõ rệt tỷ lệ mắc ung thư phổi.

Tỷ lệ mắc ung thư phổi của những người hút thuốc lá so với những người không hút cao hơn gấp 10 lần. Vì vậy việc cần nhấn mạnh đầu tiên để phòng tránh ung thư phổi là bỏ thuốc lá và cũng cần tránh xa những làn khói thuốc xung quanh.

2. Tập thể dục thường xuyên

Những vận động thể lực kể cả các hoạt động đơn giản như làm vườn 2 lần/tuần có thể sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi.

3. Chế độ ăn giàu rau xanh và hoa quả

Để phòng tránh ung thư phổi, bạn cần bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả tươi. Hãy ăn đa dạng loại rau, nhiều màu sắc khác nhau như: súp lơ, rau chân vịt, hành, táo, cà chua, cam… Các thực phẩm này không chỉ phòng bệnh hiệu quả mà còn rất tốt cho những bệnh mãn tính như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch vành…

4. Tránh tiếp xúc với phóng xạ và kim loại nặng

Đối với các công nhân đang làm việc trong môi trường rò rỉ hóa chất cũng cần phải thực hiện những biện pháp bảo hộ, để tránh hay giảm tối thiểu việc tiếp xúc với các yếu tố độc hại gây ung thư.