Não bộ (bao quát) - Chứng suy nhược thần kinh là gì? Cách khắc phục và điều trị
Mệt mỏi là trạng thái cơ thể mà mọi người đều có khi vận động thể lực quá độ, lao động thể lực quá nặng nề. Mệt mỏi bình thường thì dễ phục hồi, chỉ cần có thời gian nghỉ ngơi, điều chỉnh, bổ sung dinh dưỡng, ngủ một giấc sẽ lấy lại sức lực như cũ. Mệt mỏi do suy nhược thần kinh thì dường như không có nguyên nhân, nghỉ ngơi bồi dưỡng thế nào cũng không thể phục hồi được, thậm chí càng ngủ càng cảm thấy suy yếu, không có sức. Đi kèm với mệt mỏi là trạng thái tinh thần bực bội khó chịu, không yên, nằm trên giường cứ suy nghĩ tạp loạn, khó đi vào giấc ngủ.
Một biểu hiện rất thường gặp của suy nhược thần kinh là luôn nghi ngờ mình có bệnh. Chứng này có thể phát sinh chính từ cảm giác mệt mỏi khó giải thích của họ, hoặc từ những cảm giác khó chịu nào đó trong cơ thể. Đôi khi từ những kiến thức đọc được trong sách báo mà người bệnh suy ra tình trạng của mình, chẳng hạn khi đau đầu thì cho là bị khối u não, hồi hộp cho là bị bệnh tim, đầy hơi khó chịu cho là bị viêm loét hoặc ung thư dạ dày.
Mặc dù đi khám toàn diện cẩn thận, xét nghiệm nhiều lần, thậm chí chụp CT, điện não đồ, kiểm tra cộng hưởng từ... với kết quả hoàn toàn tốt, họ vẫn không thể loại bỏ được nỗi hoài nghi. Họ cho rằng bệnh của mình rất đặc biệt, kết quả kiểm tra có thể bị nhầm nên vẫn tiếp tục tìm bác sĩ nổi tiếng để kiểm tra bằng những phương pháp cao cấp hơn, hy vọng có thể biết được mình bị bệnh gì.
Người bình thường lúc này hay lúc khác cũng nghi mình bị bệnh, chẳng hạn trong đợt dịch viêm gan A, gặp lúc chán ăn thì sinh nghi không biết mình có viêm gan không. Sau khi tiếp xúc với người lao phổi, về nhà bị ho vài tiếng do trúng gió, họ cũng có thể lo sợ mình đã lây bệnh lao. Tuy nhiên, những ý nghĩ sai lầm này sẽ được gạt bỏ ngay khi nghe bác sĩ giải thích hoặc khi có kết quả xét nghiệm.
Mất ngủ cũng là một triệu chứng chủ yếu của suy nhược thần kinh. Có một số người ngủ ít nhưng ban ngày vẫn tràn trề tinh thần làm việc, học tập, đầu óc rất sáng suốt, tình cảm rất bình ổn, rất ít bực bội, tức giận. Còn mất ngủ do suy nhược thần kinh thì thời gian ngủ ban đêm không hẳn là ít, nhưng ban ngày bệnh nhân thường mệt mỏi và ngủ gật. Họ muốn ngủ, nhưng nằm xuống lại không ngủ được, thuốc an thần không cho kết quả hoặc kết quả không đáng kể.
Suy nhược thần kinh là bệnh tâm thần loại nhẹ, không gây rối loạn hành vi theo kiểu dị kỳ xa lạ. Nguyên nhân của nó là các áp lực tinh thần. Vì vậy, trong điều trị phải giải quyết vấn đề tinh thần trước.
9 bài thuốc chữa suy nhược thần kinh
Suy nhược thần kinh là giảm khả năng hoạt động tinh thần của con người, thuộc một loại bệnh chức phận thần kinh. Nó là do thần kinh đại não hoạt động quá căng thẳng kéo dài liên tục, dẫn đến mất cân bằng về hưng phấn và ức chế của đại não mà sinh ra.
Trên lâm sàng bệnh nhân có triệu chứng dễ hưng phấn hoặc dễ mệt mỏi, suy kiệt, buồn rầu, chán nản, ngủ kém… bệnh ngày càng hay gặp nhất là trong giới trung niên trí thức.
Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do thần kinh bị kích thích mãnh liệt cao độ kéo dài, thông thường là tình trạng căng thẳng lo âu kéo dài vượt quá sức chịu đựng có thể làm bệnh phát sinh.
Một số món ăn – bài thuốc chữa bệnh từ hoa và quả:
Bài 1: Lấy vỏ táo tây khô hoặc vỏ lê thái nhỏ, cho nước vào ngâm, cho một chút đường trắng, sắc hoặc ngâm, uống thay trà mỗi ngày, có hiệu quả tốt.
Bài 2: Long nhãn khô 10g, gạo lức 50g, long nhãn khô lấy nước ấm ngâm rửa sạch. Gạo lức nấu cháo, khi gạo chín cho long nhãn vào, đun nhỏ lửa tiếp tục ninh đến khi cháo được, mỗi ngày ăn 2 lần.
Bài 3: Nhân sâm 20g, đường phèn 30g, hạt sen 10 cái. Hạt sen bỏ tâm, nhân sâm ngâm mềm thái mỏng, cho vào bát nhỏ và đường phèn hấp cách thủy 1-2 giờ. Mỗi ngày một lần, uống nước ăn hạt sen. Tác dụng kiện tỳ ích khí an thần.
Bài 4: Gạo tiểu mạch 150g, gạo nếp 100g, long nhãn 100g, táo đỏ 6 quả, đường trắng 100g, nước 1.000ml, táo bỏ hạt cùng với long nhãn thái thành hình hạt gạo nhỏ. Gạo tiểu mạch và gạo nếp ngâm cho nở, vo sạch cho vào nồi nấu cháo, đợi hạt gạo nở như hoa, cho long nhãn, táo đỏ, đường trắng tiếp tục ninh nhừ là được.
Tác dụng dưỡng tâm ích thận, thanh nhiệt giải khát, bổ trung ích khí, có hiệu quả với suy nhược thần kinh.
Bài 5: Hạt sen 30g, bách hợp 30g, thịt lợn nạc 250g, gia vị vừa đủ. Lấy hạt sen ngâm nước nóng, đến khi nở bỏ vỏ ngoài, bỏ tâm, bách hợp bỏ tạp rửa sạch. Thịt lợn rửa sạch, ngâm trong nồi nước để mất đi nước huyết, lấy ra rửa sạch thái miếng mỏng. Nồi nóng cho mỡ lợn vào, phi hành thơm, xào thịt, tiếp đó cho rượu mùi vào, đun đến khi cạn nước, cuối cùng cho hạt sen, bách hợp, gia vị, nước vừa đủ đun to lửa hầm cho đến khi thịt chín nhừ, cho hành, gừng vào là được.
Bài 6: Bách tử nhân 10-15 quả, mật ong vừa đủ, gạo lức 50-100g, đại táo 10 quả. Trước tiên lấy bách tử nhân bỏ vỏ tạp chất, giã nát cùng đại táo, gạo lức nấu cháo, đợi cháo được cho mật ong vừa đủ, nấu sôi 1-2 lần là được.
Phương thuốc này dưỡng tâm, an thần, nhuận tràng thông tiện, thích hợp với những người bị táo bón và suy nhược thần kinh.
Bài 7: Hạch đào 5-8 hột, bỏ vỏ lấy nhân, ngũ vị tử 2-3g rửa sạch, mật ong vừa đủ, nghiền thành dạng bột ăn.
Phương thuốc này bổ thận vững tinh, thích hợp với những người suy nhược thần kinh, thận suy ù tai…
Bài 8: Quả dâu tươi chín không hạn chế, sau khi bỏ tạp chất, giã nhỏ, lấy vải lọc lấy nước, cho vào nồi nấu, sau khi đặc cho mật ong vừa đủ, không ngừng quấy đều, nấu thành dạng cao, để nguội cho vào bình, mỗi ngày hai lần vào sáng sớm, tối uống 1-2 thìa canh một lần cùng nước ấm.
Phương thuốc này bổ gan thận, bổ khí huyết, thích hợp với những thanh niên tóc trở nên bạc trắng, suy nhược thần kinh.
Bài 9: Hắc trị ma 60g, lá dâu 60g, hồ đào 60g, mật ong vừa đủ. Lấy tất cả nghiền nhỏ thành bột, luyện mật thành viên, mỗi viên nặng 4,5g, mỗi lần uống 1 viên vào sáng, tối.
Phương thuốc này có tác dụng dưỡng tâm, an thần, thích hợp với bệnh hay quên, mất ngủ dân đến suy nhược thần kinh.
Điều trị suy nhược thần kinh bằng đông y
Y học gọi triệu chứng này là tâm căn suy nhược, liên quan chặt chẽ đến trạng thái trầm cảm. Dấu hiệu thường gặp của suy nhược thần kinh là mệt mỏi, nghi ngờ mình có bệnh, mất ngủ...
Mệt mỏi là trạng thái cơ thể mà mọi người đều có khi vận động thể lực quá độ, lao động thể lực quá nặng nề. Mệt mỏi bình thường thì dễ phục hồi, chỉ cần có thời gian nghỉ ngơi, điều chỉnh, bổ sung dinh dưỡng, ngủ một giấc sẽ lấy lại sức lực như cũ. Mệt mỏi do suy nhược thần kinh thì dường như không có nguyên nhân, nghỉ ngơi bồi dưỡng thế nào cũng không thể phục hồi được, thậm chí càng ngủ càng cảm thấy suy yếu, không có sức. Đi kèm với mệt mỏi là trạng thái tinh thần bực bội khó chịu, không yên, nằm trên giường cứ suy nghĩ tạp loạn, khó đi vào giấc ngủ.
Mất ngủ cũng là một triệu chứng chủ yếu của suy nhược thần kinh. Có một số người ngủ ít nhưng ban ngày vẫn tràn trề tinh thần làm việc, học tập, đầu óc rất sáng suốt, tình cảm rất bình ổn, rất ít bực bội, tức giận. Còn mất ngủ do suy nhược thần kinh thì thời gian ngủ ban đêm không hẳn là ít, nhưng ban ngày bệnh nhân thường mệt mỏi và ngủ gật. Họ muốn ngủ, nhưng nằm xuống lại không ngủ được, thuốc an thần không cho kết quả hoặc kết quả không đáng kể.
Suy nhược thần kinh là một bệnh rối loạn cơ năng hoạt động của thần kinh cao cấp, biểu hiện bằng các triệu chứng: nhức đầu, mất ngủ, tim đập mạnh, hay quên, đau lưng, hay cáu gắt, khả năng làm việc giảm sút, có kèm thêm các rối loạn thần kinh thật vật: di tinh, táo bón, liệt dương…Đông y không có các bệnh danh nhưng qua các triệu chứng của bệnh thì suy nhược thần kinh thường có trong các chứng đầu thống (nhức đầu), thất miên (mất ngủ) của Đông y và cơ chế bệnh lý là do rối loạn ở 3 thể tạng: Tâm, Can, Thận (tim, gan, thận).
Ngoài các rối loạn của 3 tạng Tâm, Can, Thận gây ra suy nhược thần kinh, Đông y còn lưu ý một yếu tố khác là “sang chấn tinh thần” (stress) cũng làm thần kinh suy nhược. Đối với thể bệnh này phép trị lại là thái độ tinh thần trong cuộc sống (sống vui, thoải mái, lạc quan, yêu đời) phối hợp với sự hổ trợ của thầy thuốc bằng tâm lý liệu pháp.
Sau đây là 5 phương pháp hỗ trợ điều trị suy nhược thần kinh:
1. Ăn
- Chuối sứ: 2 trái chuối chín vào buổi sáng khi bụng còn hơi đói.
Theo Đông y, quả chuối sứ chín có vị ngọt, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, nhuận phế, chỉ khát, nhuận trường, giải độc. Chuối chín là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời, ngoài hàm lượng đường glucose, sucrose, fructose; các nguyên tố sắt, canxi; các acit amin và một số vitamin A, B1, B2, B6, C chuối còn giúp phát triển và quân bình hệ thần kinh, giúp tăng trưởng xương và bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật. Chuối chín rất tốt cho người tiêu hóa kém, thổ huyết, tăng huyết áp, phù tim, viêm thận.
- Dứa (thơm, khóm): 1/4 trái thơm vào buổi trưa khi bụng còn hơi đói.
Thơm có tính giải khát sinh tân dịch và tiêu thực nhờ có bromelin là một enzym thủy phân protein mạnh, nên tiêu hóa được các thức ăn từ thịt, cá. Tác dụng của bromelin tương tự như papaine và pepsin. Ngoài công dụng tiêu thực tích, bromelin còn có tính tiêu viêm, giảm phù nề và làm tan máu bầm.
- Đu đủ chín: 1/4 trái đu đủ nhỏ vào buổi chiều khi bụng còn hơi đói
Có nhiều chất bổ dưỡng. Ngoài 80% là nước còn có 1% glucid, 0.6% protein và 0.1% lipid. Có các vitamin A, E, C…quả đu đủ chín còn có các chất carotenoide, chủ yếu lá cryptoxanthin 48%, carotenoid, beta-carotene 30% và cryptoflavine 13%, có tác dụng làm mát gan, nhuận trường, tiêu đờm, giải độc, tiêu thũng, an thần.
2. Uống
- Chè tươi: 100g lá chè tươi pha với 2 lít nước sôi. Uống cả ngày, không nên uống buổi tối vì sẽ gây mất ngủ.
Uống chè khi nóng để giải khát, kích thích tiêu hóa. Thêm vào 3 lát gừng tươi để làm ấm tỳ vị, ngừa bệnh tim mạch, làm hưng phấn thần kinh.
Chè còn làm thông tiểu nhờ chất cafein, theophyllin và muối kali.
Giải độc nhờ tanin và tăng cường sinh lực.
Trong chè tươi có nhiều chất chống oxy hóa, chống lão hóa.
- Cam: Cam là một loại thức uống rất bổ dưỡng, chứa nhiều vitamin C…mỗi buổi sáng dùng 2 trái cam vắt lấy nước, hòa với 2 muỗng canh mật ong.
3. Ngủ
Giấc ngủ đủ là một trong những cách làm cho tinh thần phấn chấn, nhưng phải ngủ như thế nào để hỗ trợ điều trị suy nhược thần kinh? Ngủ tối, khi ngủ phải tắt hết đèn. Trừ người bị bệnh tiểu đường vì mắt đã kém nên phải có ánh sáng trong phòng ngủ.
Từ thập niên 1950 người ta đã biết tính an thần của Melatonin và ngày nay nhắc đến rất nhiều như là thuốc trường sinh. Melatonin là nội tiết tố của tuyến tùng quả trong não, có công thức hóa học là N-acetyl-5-methoxytryptamine. Chất này được tiết ra nhiều nhất vào ban đêm trong giấc ngủ khi mí mắt không nhận được ánh sáng. Vì vậy chúng ta nên ngủ không có ánh sáng đèn.
4. Giải trí
Do suy nhược thần kinh là một bệnh rối loạn cơ năng hoạt động của thần kinh cao cấp gây ra các triệu chứng nhức đầu, do đó người mắc chứng bệnh suy nhược thần kinh phải có một tinh thần thoải mái. Bằng cách lên kế hoạch cho những chuyến dã ngoại ở vùng quê, vùng biển - nơi có không khí trong lành. Đơn giản hơn người bệnh có thể giải trí bằng cách nghe nhạc, xem phim, chăm sóc vườn hoa, cây kiểng.
5. Vận động thường xuyên
Mỗi buổi sáng nên đi bộ bước đều lúc nhanh, lúc chậm khoảng 45 phút. Hoặc có thể tập tại chổ các động tác tay, chân, gót, lưng, bụng, cổ, vai, gáy (như bài Thái cực quyền, bát đoạn cẩm…) thời gian 15 phút.
Suy nhược thần kinh là bệnh tâm thần loại nhẹ, không gây rối loạn hành vi theo kiểu dị kỳ xa lạ. Nguyên nhân của nó là các áp lực tinh thần. Vì vậy, trong điều trị phải giải quyết vấn đề tinh thần trước.
